Het belang van GPT-NL en taalmodellen in Nederland

De opkomst van generatieve AI en Large Language Models (LLM’s) heeft de manier waarop organisaties informatie verwerken en communiceren compleet veranderd. Voorbeelden als ChatGPT en Gemini zijn indrukwekkend, maar zijn ontwikkeld door grote internationale techbedrijven. Hieruit komt de vraag of Nederland wel genoeg controle houdt over deze technologische ontwikkeling. Bestaande LLM’s zijn vrijwel uitsluitend in handen van Amerikaanse en Chinese giganten, met onduidelijkheid over privacy en wetgeving. Als reactie startte TNO in 2023 het GPT-NL-initiatief: een eigen taalmodel om onze digitale positie te versterken. Het is belangrijk om transparant en betrouwbaar AI-gebruik te waarborgen en onze nationale digitale autonomie te bewaren.

Wat is GPT-NL en hoe verschilt het van ChatGPT?

GPT-NL is een LLM vergelijkbaar met bijvoorbeeld ChatGPT of Grok. Het model is op eenzelfde manier opgebouwd, maar er zijn drie grote verschillen.

1. GPT-NL is specifiek getraind op Nederlandse data. 

GPT-NL is getraind op zorgvuldig geselecteerde Nederlandstalige data, afkomstig uit betrouwbare publieke bronnen zoals overheidsdocumenten, raadsinformatie, wetgeving en journalistieke content. In tegenstelling tot commerciële modellen, die vaak een Engelstalige bias hebben en getraind zijn op wereldwijd webmateriaal, begrijpt GPT-NL de Nederlandse taal, cultuur en context tot in detail. Hierdoor herkent het nuances in bestuurslagen, juridische terminologie en beleidsdocumenten beter dan generieke modellen. Dit maakt GPT-NL bijzonder geschikt voor gebruik in de Nederlandse publieke sector, waar lokale taalgebruik en contextuele interpretatie cruciaal zijn. Van gemeenten tot ministeries: GPT-NL sluit aan op hoe Nederland praat en denkt.

2. De focus op transparantie, privacy en de Europese wet- en regelgeving

GPT-NL is vanaf de basis ontwikkeld met publieke waarden als uitgangspunt. In tegenstelling tot commerciële modellen, waar de werking vaak ondoorzichtig blijft, is GPT-NL een open en transparant taalmodel. Dat betekent: inzicht in de trainingsdata, controle over hoe het model tot antwoorden komt, en de mogelijkheid tot onafhankelijke toetsing. Daarnaast voldoet GPT-NL aan de strenge eisen van de AVG en de aankomende Europese AI-verordening. Gebruikersdata blijft binnen Nederland en wordt niet hergebruikt voor modeltraining. Deze aanpak maakt GPT-NL bijzonder geschikt voor overheden, zorginstellingen en andere organisaties die werken met gevoelige of vertrouwelijke informatie.

3. Het RAG systeem

GPT-NL maakt gebruik van een Retrieval-Augmented Generation (RAG) systeem. Dit betekent dat het model tijdens het beantwoorden van vragen actief informatie ophaalt uit een gekoppelde kennisbron, zoals beleidsdocumenten, wetten of databanken. In plaats van alleen te vertrouwen op voorgetrainde kennis, combineert GPT-NL dynamische zoekresultaten met taalbegrip. Hierdoor kan het altijd actuele, feitelijke en contextspecifieke antwoorden geven, zonder “hallucinaties”. Voor Nederlandse organisaties is dit van grote waarde: beleidsvragen kunnen worden beantwoord op basis van de meest recente, lokale documenten op een veilige, transparante en controleerbare manier. RAG maakt GPT-NL dus betrouwbaarder en toepasbaarder voor publieke instellingen.

Unieke voordelen van GPT-NL voor organisaties

• Dataveiligheid en compliance: Omdat GPT-NL in Nederland wordt gehost en ontwikkeld volgens Europese richtlijnen, blijven gevoelige gegevens binnen de landsgrenzen. Er is expliciet aandacht voor privacy en databeheer; TNO benadrukt dat GPT-NL bijdraagt aan de “bescherming van de dataprivacy” van gebruikers. Organisaties kunnen bovendien eigen data veilig integreren via beveiligde RAG-koppelingen. Dit vergemakkelijkt de naleving van GDPR en de nieuwe EU AI-wetgeving.

  
  

• Relevantie en accuratesse in Nederlandse context: Doordat GPT-NL specifiek is getraind op Nederlandstalige data (zoals beleidsstukken, wetgeving en lokale nieuwsbronnen) begrijpt het model de Nederlandse context veel beter dan internationale alternatieven. Dit leidt tot accuratere antwoorden, relevantere output en een natuurlijker taalgebruik bij toepassingen voor de Nederlandse markt.
  
  

• Efficiëntieverbetering: Veel routinewerk kan geautomatiseerd worden. GPT-NL kan in seconden samenvattingen, rapporten of e-mails opstellen, in plaats van dat mensen daar uren aan kwijt zijn. Onderzoek laat zien dat RAG-systemen grote datasets efficiënter verwerken en zo besluitvorming en documentanalyse versnellen. 

  
  

• Betere klantinteractie: Met GPT-NL kunnen organisaties 24/7 een chatbot of virtuele assistent aanbieden die vragen in natuurlijk Nederlands beantwoordt. Of het nu gaat om klantvragen over producten, subsidies of vergunningen: de respons is direct en gepersonaliseerd. Praktijkervaring leert dat LLM’s met RAG juist uitblinken in vraag-en-antwoordfunctionaliteit en geavanceerde conversatieagenten. Dit verbetert de klanttevredenheid en geeft medewerkers meer ruimte voor complexe cases.

  
  

• Strategische autonomie en innovatie: Tot slot versterkt het gebruik van GPT-NL de eigen kennispositie. Nederland bouwt hiermee expertise op in AI, onafhankelijk van buitenlandse platforms. Dit trekt AI-talent aan en stimuleert verdere innovatie in bedrijven en onderzoekscentra. Organisaties die GPT-NL omarmen, lopen voorop in het toepassen van AI (artificial intelligence), met oog voor wet- en regelgeving en maatschappelijke waarden.

Concrete toepassingen voor beleidsmakers en overheid

GPT-NL kent vele concrete toepassingen in de publieke sector. Een aansprekend voorbeeld is Nolemmings’ Beleidsnavigator: een AI-toepassing waarmee beleidsmedewerkers complexe regelgeving makkelijk kunnen doorzoeken. Beleidsvragen worden beantwoord in natuurlijke taal én gekoppeld aan kaartinformatie. Dit maakt regelgeving “toegankelijk door vragen te beantwoorden via natuurlijke taal en locatiegebaseerde inzichten”, waardoor provincies en gemeenten hun beleidsprocessen versnellen en tijd besparen. De beleidsnavigator is niet gebouwd met GPT-NL, maar wij hebben onze eigen LLM gebouwd, specifiek voor deze toepassing.

Ook voor overheden is GPT-NL waardevol. Een gemeente kan bijvoorbeeld een GPT-NL-chatbot inzetten op haar website om burgers direct antwoord te geven op vragen over vergunningen, subsidies of zorg. Een ministerie zou GPT-NL kunnen gebruiken om grote hoeveelheden documenten (zoals EU-richtlijnen of parlementaire stukken) te analyseren en samen te vatten voor beleidsadviseurs. In de praktijk kan dit betekenen dat er minder handmatig speurwerk nodig is om relevante paragrafen te vinden, omdat GPT-NL gericht zoekt naar antwoorden in de beleidsdatabase. Zo krijgen zowel beleidsmakers als ambtenaren snel toegang tot cruciale informatie.

Nolemmings: jouw partner voor veilige en efficiënte AI implementatie

Als specialistische AI-ontwikkelaar en -consultancy begeleidt Nolemmings organisaties bij elke stap van het implementeren van AI zoals een GPT-NL. Wij adviseren over de beste toepassingen binnen jouw bedrijfsproces en bepalen samen waar AI het meeste waarde toevoegt. Daarbij kijken we naar je huidige IT-architectuur en zorgen we voor een veilige data-opzet (zoals RAG-bronnen) zodat het model optimale input krijgt.

Concreet ondersteunen wij bij:

• Strategie en roadmap: bepaling van use cases en uitrollen van GPT-NL in jouw werkprocessen.
  
  

• Data- en architectuurontwerp: opzetten van data pipelines, RAG-integraties en beveiligde infrastructuur voor GPT-NL of een ander AI model.
  
  

• Ontwikkeling en integratie: bouwen van maatwerkapplicaties (zoals chatbots of analysetools) gebaseerd op GPT-NL.
  
  

• Training en change management: begeleiden van teams in het effectief gebruik van GPT-NL, inclusief prompt-engineering en kwaliteitsbewaking.
  
  

• Beveiliging en compliance: inrichten van databeheer en beveiliging in lijn met GDPR en de EU AI-regelgeving, zodat AI-toepassingen veilig zijn en voldoen aan alle eisen.

Onze jarenlange ervaring met AI en data-oplossingen stelt ons in staat om GPT-NL naadloos te integreren. We helpen van proof-of-concept tot volledige implementatie, zodat je maximaal profiteert van efficiëntiewinst en betere service.

Nieuwsgierig hoe GPT-NL in je organisatie past? Laat van je horen en dan kijken we samen waar AI het verschil kan maken.